Οι άφθες, γνωστές και ως αφθώδη έλκη, είναι μικρές αλλά πολύ ενοχλητικές πληγές που εμφανίζονται στο στόμα και προκαλούν έντονο πόνο και δυσφορία. Παρόλο που δεν είναι μολυσματικές και συνήθως δεν αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, μπορούν να δυσκολέψουν την καθημερινή ζωή, ειδικά όταν τρώμε ή μιλάμε.
Τι είναι οι Άφθες;
Οι άφθες είναι μικρές ελκώδεις πληγές που εμφανίζονται στον στοματικό βλεννογόνο, συχνά στα χείλη, τα ούλα, τα μάγουλα ή κάτω από τη γλώσσα. Συνήθως έχουν κυκλικό ή ωοειδές σχήμα και είναι λευκές ή κίτρινες στο κέντρο με κόκκινο περίγυρο. Η διάμετρός τους μπορεί να κυμαίνεται από 1 έως 10 χιλιοστά, ενώ η διάρκεια τους είναι συνήθως από 1 έως 2 εβδομάδες.
Συμπτώματα των Αφθών
Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Έντονο πόνο, ιδιαίτερα όταν οι άφθες έρχονται σε επαφή με φαγητό, ειδικά όξινα ή αλμυρά τρόφιμα.
- Μια αίσθηση καψίματος στο σημείο της πληγής.
- Ενδεχομένως, ελαφρά πρήξιμο και ευαισθησία γύρω από την περιοχή.
Συνήθως οι άφθες δεν συνοδεύονται από πυρετό ή άλλα συστηματικά συμπτώματα, κάτι που τις διαφοροποιεί από άλλες στοματικές μολύνσεις, όπως ο επιχείλιος έρπης.
Αιτίες Εμφάνισης Αφθών
Η αιτία εμφάνισης των αφθών δεν είναι πάντοτε σαφής, αλλά ορισμένοι παράγοντες που συμβάλλουν περιλαμβάνουν:
- Τραυματισμοί του στόματος: Μικροί τραυματισμοί από δάγκωμα, οδοντόβουρτσες ή απότομα τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν άφθες.
- Άγχος και Στρες: Το ψυχολογικό άγχος θεωρείται ότι επιδεινώνει την εμφάνιση αφθών.
- Διατροφικές Ελλείψεις: Έλλειψη βιταμινών (ιδίως βιταμίνης Β12, φολικού οξέος και σιδήρου) έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο αφθών.
- Ορμονικές Αλλαγές: Οι άφθες μπορεί να εμφανιστούν συχνότερα σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της περιόδου τους, πιθανώς λόγω ορμονικών μεταβολών.
- Αλλεργίες και Ευαισθησίες: Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευαίσθητοι σε συγκεκριμένα τρόφιμα, όπως σοκολάτα, καρύδια, φράουλες, ή όξινα φρούτα, που μπορεί να προκαλέσουν άφθες.
Αντιμετώπιση και Θεραπεία Αφθών
Οι άφθες συνήθως υποχωρούν από μόνες τους μέσα σε 1-2 εβδομάδες, αλλά υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να μειώσετε τον πόνο και τη διάρκεια των συμπτωμάτων:
- Τοπικά φάρμακα: Γέλες, κρέμες ή στοματικά διαλύματα με αναλγητικές ή αντισηπτικές ιδιότητες μπορούν να βοηθήσουν.
- Αλατόνερο: Ξεπλύματα με αλατόνερο βοηθούν στην απολύμανση της πληγής και στην ταχύτερη επούλωση.
- Αποφυγή συγκεκριμένων τροφών: Αποφύγετε όξινα, πικάντικα ή τραχιά τρόφιμα που μπορεί να ερεθίσουν την πληγή.
- Προβιοτικά: Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ότι τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στην ισορροπία της στοματικής μικροχλωρίδας, μειώνοντας έτσι την εμφάνιση αφθών.
Πρόληψη της Εμφάνισης Αφθών
Αν και δεν είναι πάντοτε δυνατό να προληφθούν οι άφθες, οι παρακάτω στρατηγικές μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο:
- Ισορροπημένη Διατροφή: Φροντίστε να λαμβάνετε όλες τις απαραίτητες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία μέσω της διατροφής ή συμπληρωμάτων.
- Καλή Στοματική Υγιεινή: Τακτικό βούρτσισμα και χρήση οδοντικού νήματος μειώνουν τον κίνδυνο στοματικών τραυματισμών.
- Διαχείριση Άγχους: Η πρακτική τεχνικών χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους που συνδέεται με τις άφθες.
- Αποφυγή Ερεθιστικών Τροφών: Αποφύγετε ή περιορίστε την κατανάλωση τροφίμων που έχετε διαπιστώσει ότι προκαλούν ή επιδεινώνουν τις άφθες σας.
Πότε να Απευθυνθείτε σε Γιατρό
Εάν οι άφθες είναι ιδιαίτερα μεγάλες, επώδυνες, ή δεν υποχωρούν μετά από δύο εβδομάδες, μπορεί να απαιτηθεί ιατρική παρακολούθηση για περαιτέρω αξιολόγηση. Επίσης, εάν οι άφθες συνοδεύονται από πυρετό ή εξάνθημα, είναι πιθανό να συνδέονται με άλλες παθήσεις, όπως φλεγμονώδη νοσήματα, και θα πρέπει να τις εξετάσει ειδικός.
